Ελεγκτικοί/ Κυριαρχικοί Σύντροφοι

Μήπως βρίσκεστε σε σχέση με έναν ελεγκτικό/κυριαρχικό σύντροφο; Αν ναι, αυτό θα μπορούσε να είναι επικίνδυνο για τον αυτοσεβασμό και την ευημερία σας. 

Σύμφωνα με την Cherilynn Veland, σύμβουλο ψυχικής υγείας στον Καναδά, υπάρχουν 11 σημάδια που πρέπει να προσέξετε ώστε να αναγνωρίσετε αν ο/η σύντροφός σας εμπίπτει σε αυτή την κατηγορία:

1. Ο/η σύντροφος σας δεν νιώθει άνετα όταν βρίσκεται στο φιλικό σας περιβάλλον. Χαρακτηρίζεται από ανησυχία και αλληλεπιδρά μαζί τους με συγκρατημένο ή, άλλες φορές, με έντονο τρόπο.

2. Κάνει συχνά κριτική στους φίλους σας ή εστιάζει στα αρνητικά χαρακτηριστικά τους. "Δε λέω ότι είναι κακοί άνθρωποι, απλά ανησυχώ για σένα", μπορεί να αναφέρει.

3. Δεν θέλει τους συγγενείς σας. Συνήθως στην αρχή δείχνει να τους συμπαθεί, στη συνέχεια όμως μπορεί να σχολιάζει αρνητικά για εκείνους, είτε με ήπιο τρόπο είτε ακόμα και ευθέως, προσπαθώντας να σας πείσει ότι τα μέλη της οικογένειάς σας δεν είναι τόσο καλά, τρυφερά ή τόσο σπουδαίοι άνθρωποι όσο νομίζατε.

4. Θέλει να περνάνε από το χέρι του/της όλα στη σχέση σας (control-freaks). Αυτό μπορεί να περιλαμβάνει από απλές αποφάσεις π.χ. πού θα πάτε για φαγητό το βράδυ, μέχρι και αποφάσεις για τη ζωή σας, τη διαχείριση των οικονομικών, τη διαπαιδαγώγηση των παιδιών σας (π.χ. πώς θα ντύνονται ή πώς θα φέρονται) κ.λπ. Συνήθως αναφέρουν ότι το κάνουν επειδή είναι προς το συμφέρον της οικογένειας ή της σχέσης σας ή ακόμα και ότι εσείς δεν είστε ικανοί/ικανές να κάνετε κάτι εξίσου καλά.

5. Μπορεί να σας επικρίνει, να βρίσκει τρόπους για να σας φέρει σε δύσκολη θέση ή να σας κάνει να μην αισθάνεστε αρκετά έξυπνοι (συγκαταβατική συμπεριφορά, βλ. αντίστοιχο άρθρο στη σελίδα). Αν εκδηλώσετε κάποιο παράπονο για αυτή τη συμπεριφορά, μπορεί να κατηγορηθείτε ως "υπερευαίσθητος/η”.

6. Ζηλεύει τρομερά. Μπορεί να σας κατηγορήσει ότι φλερτάρετε, ότι ντύνεστε προκλητικά ή δίνετε δικαιώματα σε άλλα άτομα. Άλλες φορές αν αργήσετε λίγο να απαντήσετε σε ένα μήνυμά του ή σε μία κλήση του, θα αφήσει υπονοούμενα ότι κάτι πονηρό κάνατε· εύκολα επίσης θα σας κατηγορήσει για αδιαφορία και θα σας κρατάει μούτρα για αυτό το λόγο.

7. Θέλει να γνωρίζει πού είστε ή τι κάνετε κατά τη διάρκεια της ημέρας. Εάν επιστρέψετε αργά, θα αντιδράσει με παρανοϊκό τρόπο.

8. Ελέγχει το κινητό σας συχνά ή θέλει να διαβάζει τα e-mail σας. Μπορεί να είναι καχύποπτος/η ακόμα και με τις φιλικές συνομιλίες σας, μέσω κοινωνικών δικτύων.

9. Στον/στην σύντροφό σας δεν αρέσει να βρίσκεστε στο Facebook ή να έχετε συναναστροφές μέσω κοινωνικών δικτύων. Μπορεί να αφιερώσει πολύ χρόνο για να σας εξηγήσει γιατί δεν του/της αρέσει αυτό, αλλά ουσιαστικά το κάνει για να ελαχιστοποιήσει τις διεξόδους και την υποστήριξή σας και στο τέλος να σας απομονώσει, ώστε να διατηρεί τον απόλυτο έλεγχο (που τον ονομάζει «ηρεμία»).

10. Μπορεί να συμμετέχει στις δραστηριότητες, συλλόγους ή φορείς που είστε μέλος, ώστε να μπορεί να είναι παρών/παρούσα όπου κι αν πάτε. Μπορεί να θέλει να σας συνοδεύει κάθε φορά που φεύγετε από το σπίτι, ακόμα και να σας κάνει όλα τα θελήματα, παρουσιάζοντάς το ως «διάθεση να σας βοηθήσει».

11. Ο ελεγκτικός σύντροφος πιστεύει στον απόλυτο έρωτα και θα προσπαθήσει να τον κάνει κυρίαρχο στην υπόλοιπη ζωή σας. Με άλλα λόγια, ο χρόνος για τον ελεγκτικό σύντροφο κινείται πολύ γρήγορα, επειδή αγαπάει τόσο έντονα. Θα διαπιστώσετε ότι τα πράγματα περνάνε πάρα πολύ γρήγορα από το πρώτο ραντεβού μέχρι την απόλυτη δέσμευση. Φυσικά αυτό δεν είναι κακό αν το θέλετε και εσείς, αλλά ενδεχομένως να νιώσετε πίεση με την ταχύτητα που απαιτείται κάτι τέτοιο από τη μεριά του.

Τι μπορείτε να κάνετε; 

Εάν ο σύντροφός σας εμφανίζει οποιονδήποτε συνδυασμό των παραπάνω συμπεριφορών κατ’ επανάληψη, είναι ένδειξη ότι θέλει να έχει δύναμη και έλεγχο πάνω στη σχέση σας. Αυτό που στην αρχή μπορεί να νιώσετε ως συμπεριφορά ενός στοργικού, φροντιστικού και ερωτευμένου ανθρώπου, μπορεί να εξελιχθεί αργότερα σε καταπιεστική και δυσλειτουργική συμπεριφορά. Ένας/μία σύντροφος που έχει τα περισσότερα από αυτά τα χαρακτηριστικά, θα μπορούσε να είναι ένδειξη ενός ατόμου που διακατέχεται από υποβόσκοντα ψυχολογικά προβλήματα. Χωρίς επαγγελματική βοήθεια, αυτό θα μπορούσε να έχει πολύ αρνητική επίδραση στην ψυχική ή και στη σωματική υγεία σας. Επιπλέον, οι άνθρωποι αυτοί μπορεί να είναι ανίκανοι να έχουν μία ίση, τρυφερή και αμοιβαία σχέση σεβασμού. 

Στην περίπτωση που αυτές οι συμπεριφορές κυριαρχούν στη σχέση σας, θα ήταν εύλογο να σκεφτείτε γιατί τη διατηρείτε και δε λήγετε κάτι τόσο επιβαρυντικό για την ψυχική σας υγεία. Ίσως να νιώθετε ότι δεν είστε ικανοί να τον/την αφήσετε· αυτό έγκειται σε δικές σας ανασφάλειες και μάλλον χρειάζεται να αναζητήσετε τη βοήθεια ενός ψυχολόγου ώστε να το διερευνήσετε.

Άλλες πάλι φορές μπορεί να υπάρχει ελπίδα για το σύντροφο και για τη σχέση σας, εάν είστε πρόθυμοι να κάνετε ατομική θεραπεία και οι δύο ξεχωριστά ή αν έχετε τη διάθεση να μπείτε μαζί σε θεραπεία ζεύγους. Αρκετές φορές βέβαια τα δυσλειτουργικά συμπτώματα δεν εστιάζονται μόνο στον έναν σύντροφο αλλά είναι αποτέλεσμα της διαστρεβλωμένης επικοινωνίας, μία παράμετρος που οφείλεται στα δυναμικά και των δύο συντρόφων. Αν δεν αλλάξει κάτι πάντως, τότε είναι αρκετά πιθανό η σχέση να εξελιχθεί βίαια και ανεξέλεγκτα. Η ενδοοικογενειακή βία, είναι συνέπεια της εξουσίας και του ελέγχου των συντρόφων, ως μέρος της κακοποιητικής συμπεριφοράς.

Ακόμα κι αν ο ελεγκτικός σας σύντροφος δε φτάσει στο σημείο να ασκήσει σωματική βία, τα παραπάνω σημάδια είναι αρκετά για να αρχίσετε να αναρωτιέστε αν ανήκετε σε μία δυνητικά καταστροφική σχέση και είτε να τερματίσετε τη σχέση είτε να δραστηριοποιηθείτε προς αναζήτηση επαγγελματικής βοήθειας.

Καυστικό το παρακάτω κείμενο της Πέννυς Πηττά από το www.pillowfights.gr: 

Παραπατάς, άνθρωπε. Παραπατάς και την ώρα που πέφτεις θέλεις να πάρεις κι άλλους μαζί στην πτώση σου. Δεν αντέχεις τη μοναξιά σου ούτε όταν βρίσκεσαι στο πάτωμα. Άλλωστε η πτώση είναι αποτέλεσμα όσων εσύ ο ίδιος κατάφερες να φέρεις. Πάσχεις από την ανίατη ασθένεια της ελεγκτικότητας κι αυτό από μόνο του είναι το ολισθηρό πάτωμα που σε ρίχνει κάτω. Ούτε οι εχθροί ούτε οι φίλοι αλλά ο εαυτός σου.  

Ήθελες να τα ελέγχεις όλα. Στις φιλίες σου ήθελες να είσαι το επίκεντρο της παρέας, στις σχέσεις σου, ήσουν ζηλιάρης κι επικριτικός, στην οικογένειά σου κατείχες πάντα τον πρώτο λόγο, τα οικονομικά και τη διαχείριση όλων. 

Ποτέ δεν κατάλαβες γιατί ενώ ήσουν εξαιρετικό ταλέντο στις κοινωνικές σχέσεις τελικά έμεινες χωρίς φίλους. Ήσουν ο ιδανικότερος στο να κάνεις γνωριμίες αλλά ήσουν ακόμη πιο ιδανικός στο να τις καταστρέφεις. Επικριτικός με όλους τους φίλους, που πάντα έκαναν λάθη. Που πάντα σε ξεχνούσαν, που έπεφταν σε ασυγχώρητα σφάλματα ενώ εσύ ο σωστός. 

Αμείλικτος και ψυχρός στις ετυμηγορίες σου, ήξερες πάντα να τους κρίνεις για την παραμικρή λεπτομέρεια, να μην αφήνεις ούτε ίχνος παραπτώματος να πέσει κάτω ενώ τον εαυτό σου ποτέ. Έτσι αποχώρησαν όλοι, όχι, επειδή τους άφησες αλλά επειδή κουράστηκαν να τους κατακρίνεις.

Στον έρωτα ήσουν του κεραυνοβόλου, έλεγες. Ερωτευόσουν με την πρώτη ματιά. Στη στιγμή επιδιδόσουν απευθείας στην αγαπημένη σου ασχολία, να σφίγγεις την αλυσίδα στο λαιμό του άλλου, αγάπη το ονόμαζες. Ξεχνούσες όμως πως δεν είχες αγοράσει κατοικίδιο αλλά άνθρωπο. Σε αυτόν τον άλλον άνθρωπο πηδούσες επάνω στην προσωπικότητά του και τη διάλυες.

Έκρινες την οικογένειά του, έλεγχες τα οικονομικά του, το κινητό του, ακόμη και τα ρούχα του. Μπλεκόσουν στις δουλειές του, στους φίλους του, σε αυτά που έλεγε αλλά και σε αυτά που ήθελε να πει και τελικά έβαζες όριο στο πόσες ανάσες θα πάρει. Αλλά οι ανάσες που του επέτρεπες δεν ήταν πολλές και τον έσκαγες. Έφυγε ένα βράδυ αφήνοντας στο κρεβάτι σας τσαλακωμένα σεντόνια και πάνω σε αυτά εσένα και τις ανασφάλειές σου.

Δε σε πείραξε πολύ, είχες ακόμα την οικογένειά σου ή τουλάχιστον έτσι νόμιζες. Ποτέ δεν κατάλαβες γιατί αυτή η οικογένεια δεν ήταν τόσο δεμένη όσο θα ήθελες. Γιατί σου έκρυβε τα σημαντικά, γιατί δε μοιραζόταν μαζί σου χαρές και λύπες γιατί δεν απαντούσαν στα τηλέφωνά σου, γιατί χάνονταν.

Είχες ξεχάσει τις απόπειρές σου να τους ελέγξεις κι αυτούς. Να εισβάλλεις στη ζωή τους και να την κάνεις αχούρι. Να τους μιλήσεις για τα λάθη τους κι ας είχες κάνει μεγαλύτερα, να τους απαγορεύσεις επιλογές και να τους επιβάλεις τις συμπεριφορές σου. Αν μπορεί να κουραστεί η συγχώρηση και να φύγει, το είχες κι αυτό καταφέρει.

Κάτι σε βασάνιζε, άνθρωπε. Κάτι που στον εαυτό σου δεν μπόρεσες να βρεις κι έτσι αποφάσισες να ρίξεις το φταίξιμο στους άλλους. Έγινες αυταρχικός, εγωιστής, ελεγκτικός κι ας μην ήταν του χαρακτήρα σου. Κατά βάθος ήσουν καλός. Όμως είναι εκείνες οι καταραμένες οι ανασφάλειές σου που κάνουν κουμάντο στη ζωή σου, σε ελέγχουν κι εκείνες όπως ακριβώς κάνεις κι εσύ στους άλλους.

Όμως γίνεσαι ανυπόφορος τόσο στον εαυτό σου, όσο και στους γύρω σου. Ο τρόπος που θες να ελέγξεις τη ζωή των άλλων σε κάνει αντιπαθητικό. Δεν μπορούν όλοι οι άνθρωποι να αντέξουν τη ζήλια σου, τον τρόπο που θέλεις να επιβάλεις την άποψή σου, την προσπάθειά σου να τους απομακρύνεις από όλους και να τους βάλεις στη μέση του δικού σου κύκλου. Υπάρχουν κι άλλοι κύκλοι, άνθρωπε, κι αυτοί δεν περιλαμβάνουν μόνο εσένα όσο κι αν πιστεύεις το αντίθετο.

Είναι όμως και κάποιοι άνθρωποι που έχουν μείνει. Είναι εκείνοι που σ’ αγαπούν, εκείνοι που επιλέγουν να υποφέρουν κοντά σου. Εκείνοι που λένε ότι θα φύγουν κι όμως τελικά μένουν από επιλογή. Από την επιλογή που τους δίνει η αγάπη τους για εσένα κι όχι η συμπεριφορά σου. Αυτούς κυρίως βασανίζεις περισσότερο με την ελεγκτική σου συμπεριφορά.

Πρέπει να αλλάξεις, άνθρωπε, να προσπαθήσεις για τη δική σου ζωή κι όχι για τη ζωή των άλλων. Όπως ο Δον Κιχώτης που δεν κατάφερε να σώσει τον κόσμο, κατάφερε όμως να σωθεί μέσα στον κόσμο του, κι αυτό είναι κάτι.